Truyện cổ Chăm

VỠ LÒNG VỀ LUẬT VAY TRẢ

Người học trò tiếp thu hơi chậm, ba bạn đồng môn đã được guru cho vào đời hơn năm nay, riêng anh ở lại. Một hôm, theo guru vào rừng kiếm củi, guru hỏi:
- Con đã lần nào thể nghiệm và hiểu thế nào là “một vay hai trả” chưa?
- Dạ, con chưa hiểu guru ạ.

Con thấy cha con hiền lành, cả đời chưa làm hại ai nhưng ông luôn phải chịu khổ trăm bề. Còn ông hàng xóm ăn ở thất đức, đối xử độc ác với mọi người xung quanh mà vẫn sống sung sướng, con cháu được học hành, tương lai nhiều hứa hẹn xán lạn.
- Có lẽ kiếp trước ông biết tu tâm tích đức.
- Dạ, con không nhìn thấy kiếp trước của họ.
- Thế con có nghe dân gian nói “nước mắt mình văng trúng mình” chưa?
- Dạ có, nhưng đó chỉ là những hạt bụi li ti không gây hại gì cả.
Vị sư Bàlamôn im lặng. Họ tiếp tục đi. Lát sau ông quay phắt lại, nói như ra lệnh:
- Con hãy đưa tay chỉ thẳng vào thầy, ngay bây giờ đi.
Người học trò ngập ngừng giây lát, rồi làm theo lệnh nhà sư.
- Con có thấy gì không?
- Dạ không ạ.
- Chỉ có duy nhất ngón trỏ hướng vào thầy, trong khi ba ngón còn lại đâm thẳng vào con, kẻ hành động. Đấy, con nhìn thấy chưa?
- Dạ, thưa thầy con đã hiểu. Người học trò quỳ sụp lạy guru.

3.
MƯU CON THỎ

Một ngày kia, Thỏ từ núi đi xuống làng định kiếm gì vào bụng. Mặt trời đã lên khá cao, Thỏ ta đói lả. Chợt mắt nó sáng lên khi nhìn thấy từ xa một phụ nữ đi chợ về. Thỏ liền tới nằm ngay giữa đường mòn và đợi.
- A! Một con Thỏ bị ngất, người phụ nữ la lên. Thỏ nín thở cho đến khi người nó được đặt an toàn vào thúng đầy những bánh trái. Thỏ từ từ ăn no nê rồi nhảy phốc xuống.
- Cám ơn nhé! Thỏ nói. Người phụ nữ giật mình quay lại thì Thỏ đã chạy xa. Chị hiểu ra câu chuyện liền ngồi sụp xuống và ôm mặt khóc than:
- Trời đất ơi! Ông Lý, quà cho ông Lý… Ông Lý sẽ bắt tội tôi, trời đất…
Thỏ rón rén quay lại và hỏi :
- Chị có chuyện gì buồn phải không? Nói cho tôi nghe, biết đâu tôi giúp được chị.
Người phụ nữ vừa sụt sùi vừa kể sự tình: Chồng tôi ở đợ cho phú ông nọ, năm năm mới được chia hai con trâu cái. Lúc tách chuồng, ông có gởi cho nhà tôi nuôi một cặp trâu xe của ông. Hai năm sau, trâu cái nhà tôi đẻ con nhưng kẻ tham lam kia khi bắt trâu về đã dắt theo cả hai con nghé và bảo là trâu nhà ông đẻ. Toà sắp mở phiên xử ngày mai, tôi không biết tính sao nên mới đong ít gạo ra chợ đổi ít bánh trái nhờ ông Lý giúp.
Trời ơi, khổ thân tôi quá !
Nghe thế, Thỏ lại gần tìm lời an ủi chị:
- Thôi, chị đừng khóc nữa. Hãy để đấy, tôi sẽ cãi được, chị đừng lo.
Sáng hôm sau, mọi nóng lòng chờ thầy cãi bên nguyên. Khi ông Lý sắp tuyên bố hoãn xử án thì Thỏ bước vào, dáng bước khúm núm, ẻo lả, miệng mếu máo :
- Xin lỗi cụ Lý. Xin lỗi chư vị … tôi đã quá muộn …để chư vị phải chờ… Ngặt vì chuyện sống chết … Thỏ ngập ngừng, đưa mắt nhìn quanh.
- Chuyện sống chết gì nói đi, ông Lý quát lớn.
- Thưa vì tôi vừa lo cho cha vừa đẻ, nên…
- Mày dám giỡn toà sao? Cha mày là đàn ông mà lại đẻ con à?
- Thế con trâu đực phú ông kia đã đẻ con được, lão cũng giỡn mặt tòa chắc!?
Thỏ nhanh nhảu.
Ông Lý trố mắt nhìn Thỏ, rồi ngó xung quanh. Ông “à” một tiếng rõ to. Ông phán bãi tòa và cho vợ chồng nông dân được kiện.

Lão phú nông bị Thỏ chơi khăm, uất lắm. Ông cho chúa sơn lâm đuổi bắt Thỏ khắp hang cùng ngõ hẻm. Một hôm, Thỏ bị đuổi cùng đường, chẳng may té giếng nước cạn.
- Mày lên đây mà nộp mạng cho ông. Cọp nói.
Thỏ ngẩng lên, bất chợt nó nhìn thấy từng cụm mây đen bay ngang trời, nó kêu lên :
- Ôi Ông Cọp ơi! Nhanh lên, trời sắp sập kìa.
Cọp hoảng hồn, nhìn theo hướng Thỏ chỉ:
- Làm sao đây, Thỏ ơi? Cứu tôi với!
- Mau tìm cây gậy ném xuống cho tôi chống trời rồi nhảy xuống đây cùng trú.
Cọp tìm được gậy đưa cho Thỏ. Trong lúc Cọp loay hoay bám từng bật thang giếng đi xuống thì Thỏ dùng gậy thọc đít Cọp. Đau quá, Cọp nhảy bừa xuống rồi nắm lấy cẳng Thỏ quăng ra khỏi giếng:
- Cho trời đè nát xát mày ra!
- Thôi Ông ở lại mạnh giỏi nhé, Thỏ cười rồi nói lời từ biệt, đi một mạch vào làng.
Lúc đó ở nhà phú nông đang bày tiệc chuẩn bị đãi quan thì nghe tiếng Thỏ ở ngoài ngõ vọng vào :
- Ông Cọp té giếng, Cọp té giếng, bà con ơi!
Mọi người chạy ùa đi xem. Thế là Thỏ lững thững đi vào nhà phú nông đánh chén một bữa ngon lành.